CHÚA NHẬT IV MÙA VỌNG : THÁNH GIUSE – NGƯỜI CÔNG CHÍNH ĐÓN NHẬN MẦU NHIỆM

CHÚA NHẬT IV MÙA VỌNG

Mt 1, 18-24

“Chúa Giêsu sinh ra bởi Ðức Maria, đính hôn với Thánh Giuse con vua Ðavít”

THÁNH GIUSE – NGƯỜI CÔNG CHÍNH ĐÓN NHẬN MẦU NHIỆM

Tin Mừng Matthêu chương 1, từ câu 18 đến 25, mở ra cho chúng ta một khung cảnh thánh thiêng và rất con người – bối cảnh của một cuộc lưỡng nan, một sự giằng co nội tâm sâu sắc trong lòng một người đàn ông công chính: thánh Giuse. Đây không phải là một khởi đầu thần kỳ ồn ào cho sự giáng sinh của Đấng Cứu Thế, nhưng lại là khởi điểm thinh lặng, chất chứa nỗi khổ tâm và sự phân định đầy tinh thần trách nhiệm. Bản văn khởi đầu bằng một sự kiện gây chấn động: Maria, vị hôn thê của Giuse, mang thai trước khi hai người về sống chung.

Trong xã hội Do Thái lúc bấy giờ, hôn nhân gồm hai giai đoạn: đính hôn và về chung sống. Trong thời gian đính hôn, đôi bên đã được coi là vợ chồng hợp pháp, nhưng chưa sống chung và chưa có quan hệ vợ chồng. Nếu một người phụ nữ mang thai trong giai đoạn này, đó là điều không thể chấp nhận được, và theo luật Môsê, người phụ nữ có thể bị xử ném đá. Thánh Giuse, biết rõ hoàn cảnh và nhận thấy điều xảy ra nơi Maria vượt khỏi khả năng hiểu biết của mình, đã chọn một giải pháp mang chiều kích nhân bản sâu sắc: “ông là người công chính, không muốn tố giác bà, nên định tâm lìa bỏ bà cách kín đáo”.

Cụm từ “người công chính” ở đây không chỉ diễn tả một người giữ luật, nhưng là một người sống theo thánh ý Thiên Chúa, luôn tìm cách hành xử với lòng kính sợ và bác ái. Giuse không vội kết án Maria, cũng không hành xử như một người bị phản bội; trái lại, ông âm thầm tìm giải pháp để gìn giữ danh dự cho Maria và đồng thời giữ trọn sự công chính của mình. Nhưng khi con người đã làm hết sức trong sự ngay lành, thì Thiên Chúa sẽ can thiệp bằng con đường của Người. Thiên thần hiện đến trong giấc mơ và gọi Giuse bằng một danh xưng đầy ý nghĩa: “Hỡi Giuse, con vua Đavít”. Lời nhắc đến dòng tộc Đavít cho thấy Giuse là mắt xích cần thiết để hoàn tất lời hứa Thiên Chúa đã ban cho dân Israel: rằng từ dòng dõi Đavít sẽ xuất hiện một vị cứu tinh.

Và thiên thần truyền lệnh: “Đừng ngại nhận Maria về nhà làm bạn mình, vì Maria mang thai là bởi phép Chúa Thánh Thần”. Câu nói ấy làm sáng tỏ tất cả: Maria không phạm tội; trái lại, chính Thiên Chúa đang thực hiện một kỳ công vĩ đại nơi người nữ khiêm hạ ấy. Giuse được mời gọi cộng tác trong mầu nhiệm cứu độ, không phải như người cha sinh học, nhưng là người cha hợp pháp, người đón nhận, bảo vệ, dưỡng nuôi và đồng hành với Hài Nhi Cứu Thế. Hành động của thánh Giuse sau khi tỉnh giấc không hề có một lời phản biện hay thắc mắc. Ông lặng thinh, nhưng hành động dứt khoát: “Ông làm như thiên thần Chúa truyền: ông đón vợ về nhà”. Sự vâng phục hoàn toàn, không trì hoãn, không điều kiện, là một bằng chứng sống động cho thấy thánh Giuse là con người của lòng tin sâu xa và lòng mến đậm đà.

Đặc biệt, ông tuân giữ sự thánh thiện tuyệt đối khi “không ăn ở với Maria cho đến khi bà sinh con trai đầu lòng”, và chính ông – người cha hợp pháp – đã đặt tên cho Hài Nhi là Giêsu. Việc đặt tên không chỉ là nghi thức pháp lý, nhưng còn là sự công nhận tư cách làm cha, đồng thời làm tròn sứ mạng Thiên Chúa giao phó. Tên Giêsu nghĩa là “Thiên Chúa cứu độ” – một danh xưng tóm gọn trọn vẹn sứ mạng của Đấng Cứu Thế. Tác giả Tin Mừng cũng trích dẫn lời ngôn sứ Isaia: “Này đây một trinh nữ sẽ mang thai, sinh hạ con trai và đặt tên là Emmanuel – nghĩa là Thiên-Chúa-ở-cùng-chúng-ta”. Như thế, trong con người Giêsu, hai ý nghĩa hòa làm một: vừa là Thiên Chúa cứu độ, vừa là Thiên Chúa hiện diện giữa dân Người. Sự giáng sinh ấy không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là mầu nhiệm của Tình Yêu nhập thể – Tình Yêu vô biên đã bước vào lịch sử con người, chọn ở lại với con người, và cứu chuộc con người từ bên trong.

Khi suy niệm đoạn Tin Mừng này trong bối cảnh lễ Giáng Sinh và trong đời sống người tín hữu hôm nay, chúng ta được mời gọi học nơi thánh Giuse nhiều điều rất thiết thực và sâu xa. Trước hết, đó là thái độ của một người công chính: luôn sống trong sự ngay lành và quảng đại. Dù đối diện với hoàn cảnh khó hiểu, thánh Giuse không hành động theo cảm xúc hay sự tức giận, nhưng chọn thái độ âm thầm, tôn trọng và hiền hòa. Trong xã hội hôm nay, khi con người dễ lên án, dễ loại trừ và dễ nổi giận, thì thái độ khoan dung và âm thầm của thánh Giuse là một gương sáng tuyệt vời.

Thứ đến, đó là sự vâng phục trọn vẹn thánh ý Thiên Chúa. Giuse không đòi hỏi phải hiểu rõ mọi sự mới làm theo; ông tin tưởng, và trong niềm tin ấy, ông hành động. Đời sống người tín hữu hôm nay cũng thường xuyên gặp những tình huống khó hiểu, những biến cố không như ý, những nghịch cảnh trong gia đình, công việc, sức khỏe, tương lai… nhưng nếu biết đặt niềm tin vào Thiên Chúa, để Chúa dẫn dắt, thì ngay trong đêm tối cũng sẽ thấy được ánh sáng của ơn cứu độ. Ngoài ra, thánh Giuse còn dạy chúng ta biết sống âm thầm, không ồn ào, không tìm danh tiếng, nhưng âm thầm thi hành bổn phận trong gia đình, trong công việc, trong đời sống đạo. Giữa một thế giới đề cao cái tôi, quảng bá hình ảnh cá nhân, thì gương sống thầm lặng của thánh Giuse là một ngôn sứ mạnh mẽ về giá trị của nội tâm, của chiêm niệm và sự hiện diện yêu thương không phô trương.

Trong các gia đình hôm nay, người cha – người mẹ cũng được mời gọi noi gương thánh Giuse: là chỗ dựa vững chắc trong đức tin, là người kiến tạo không khí bình an và kính sợ Thiên Chúa, là người không áp đặt quyền uy nhưng biết đồng hành và bảo vệ gia đình trong yêu thương. Thêm vào đó, thái độ của Giuse còn mời gọi chúng ta biết đón nhận mầu nhiệm trong đời thường. Có những điều vượt quá tầm hiểu biết của lý trí, nhưng đức tin sẽ giúp chúng ta bước vào một chiều kích sâu hơn, nơi đó Thiên Chúa đang âm thầm hoạt động. Đôi khi, kế hoạch của Chúa không như dự tính của chúng ta, nhưng nếu biết ngoan ngoãn vâng theo, thì chính trong sự “khác thường” ấy, ơn cứu độ lại bừng sáng.

Như Maria đã vâng lời “xin vâng” trong ngày truyền tin, thì Giuse cũng đã vâng lời trong thinh lặng – để cả hai cùng cộng tác với kế hoạch mầu nhiệm của Thiên Chúa. Và một điều hết sức quan trọng: thánh Giuse đã đặt tên con trẻ là Giêsu – nghĩa là “Thiên Chúa cứu độ”. Mỗi người tín hữu hôm nay cũng được mời gọi “đặt tên” cho Chúa trong đời sống mình, nghĩa là đặt Người làm trung tâm, là ưu tiên, là nền tảng của mọi chọn lựa. Chúa Giêsu không phải là một kỷ niệm Giáng Sinh hay một biểu tượng lễ hội, mà là một Ngôi Vị sống động đang hiện diện giữa chúng ta, đang ở với chúng ta, đang cứu độ chúng ta trong từng hoàn cảnh. Khi chúng ta tin nhận Người, khi chúng ta để Người bước vào gia đình mình, vào trái tim mình, vào những chọn lựa và đau khổ của mình, thì lúc ấy, Lễ Giáng Sinh thực sự xảy ra – không chỉ trong hang đá, mà ngay trong lòng đời. Và như thế, đời sống người tín hữu sẽ trở thành một “đền thờ sống động”, nơi Emmanuel – Thiên Chúa ở cùng chúng ta – tiếp tục giáng sinh mỗi ngày, qua những nghĩa cử yêu thương, qua sự tha thứ, kiên nhẫn, khiêm nhường và dấn thân phục vụ.

Nguyện xin thánh Giuse, người công chính và cha nuôi của Đấng Cứu Thế, cầu bầu cho chúng ta biết sống với niềm tin mạnh mẽ, biết lắng nghe tiếng Chúa trong thinh lặng, biết can đảm vâng phục và cộng tác với Chúa trong mọi hoàn cảnh. Xin cho chúng ta cũng trở thành những người “đặt tên Giêsu” cho thế giới hôm nay – nghĩa là làm chứng rằng chỉ có Chúa Giêsu mới cứu độ, mới mang lại bình an đích thực, và chỉ nơi Người chúng ta mới tìm được ý nghĩa cuộc sống. Amen.

Lm. Anmai, CSsR