LÂU ĐÀI CÁT VÀ KHO BÁU BẤT DIỆT

Tương truyền rằng, Alexander Đại Đế, một trong những vị tướng vĩ đại nhất lịch sử, người đã chinh phục gần như toàn bộ thế giới mà ông biết, trước khi qua đời đã để lại ba di nguyện. Một trong số đó là khiêng ông đến nơi chôn cất, hãy để đôi bàn tay của ông lơ lửng bên ngoài cỗ quan tài, để cho tất cả mọi người đều nhìn thấy. Vị đế vương muốn gửi đến thế gian một thông điệp cuối cùng, một bài học không lời nhưng còn vang vọng hơn mọi chiến công hiển hách: “Ta đến thế giới này với hai bàn tay trắng, và ta cũng sẽ rời đi với hai bàn tay trắng.”

Câu chuyện của Alexander, dù là lịch sử hay huyền thoại, cũng chính là một lời khai từ sâu thẳm cho một câu hỏi lớn lao mà mỗi chúng ta, dù là đế vương hay thường dân, đều phải đối mặt trong thinh lặng: Của cải và vinh dự ở thế gian này có ích gì trong giờ hấp hối?

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà thành công thường được đo đếm bằng những con số trong tài khoản, bằng diện tích của ngôi nhà, bằng logo trên chiếc xe hay bằng số lượng người theo dõi trên mạng xã hội. Chúng ta bị cuốn vào một cuộc đua không ngừng nghỉ để tích lũy, để sở hữu, để chứng tỏ. Nhưng liệu chúng ta có bao giờ dừng lại giữa guồng quay hối hả đó để tự hỏi: Tất cả những thứ mà ta đang dốc cạn sinh mệnh để theo đuổi, liệu có thể trở thành hành trang cho chuyến đi cuối cùng?

Bài luận này không phải là một lời phủ nhận giá trị của sự nỗ lực hay thành công vật chất. Nó là một hành trình đi tìm câu trả lời cho câu hỏi cốt lõi ấy, một cuộc lặn sâu xuống dưới bề mặt lấp lánh của vinh hoa để khám phá đâu mới là kho báu bất diệt, đâu mới là tài sản thực sự có giá trị khi tấm màn nhung của cuộc đời từ từ khép lại.

Cuộc đời của nhiều người trong chúng ta giống như hành trình của một người miệt mài xây một tòa lâu đài cát nguy nga trên bờ biển. Chúng ta dồn hết thời gian, tâm sức và trí tuệ để đắp nên những bức tường thành bằng chức danh, những ngọn tháp bằng tài sản, và trang trí cho nó bằng những món đồ hiệu lộng lẫy. Chúng ta tự hào về công trình của mình, vui sướng khi người khác trầm trồ ngưỡng mộ.

Cái giá của việc xây dựng: Để có được tòa lâu đài đó, chúng ta đã phải trả một cái giá không hề rẻ. Đó là những đêm dài thức trắng, những bữa ăn vội vàng, những lần lỗi hẹn với người thân. Đó là sức khỏe bị bào mòn, là những mối quan hệ rạn nứt, là sự bình yên nội tâm bị đánh đổi cho những lo toan và tính toán. Chúng ta tự an ủi rằng tất cả sự hy sinh đó là xứng đáng, rằng một ngày nào đó, khi tòa lâu đài hoàn tất, chúng ta sẽ thực sự hạnh phúc.

Cuộc sống trong chiếc gương xã hội: Bi kịch nằm ở chỗ, niềm vui của chúng ta với tòa lâu đài ấy thường không đến từ bên trong. Nó là một niềm vui vay mượn từ ánh mắt của người khác. Chúng ta cảm thấy thành công khi tòa lâu đài của mình to hơn, đẹp hơn của người bên cạnh. Chúng ta định nghĩa giá trị bản thân qua những lời khen, những cái “like”, những sự ngưỡng mộ từ thế giới bên ngoài. Chúng ta đang sống trong một chiếc gương xã hội khổng lồ, và mải mê chạy theo một hình ảnh phản chiếu mà quên mất con người thật của mình.

Sự trống rỗng phía sau cánh cổng thành: Và rồi, ngay cả khi đã đứng trên đỉnh cao danh vọng, trong một tòa lâu đài không ai sánh bằng, nhiều người lại phải đối mặt với một cảm giác trống rỗng đến cùng cực. Họ nhận ra rằng những bức tường vật chất, dù vững chãi đến đâu, cũng không thể che chở cho một tâm hồn đầy bão tố. Những căn phòng lộng lẫy, dù rộng lớn đến đâu, cũng không thể lấp đầy khoảng không cô đơn bên trong. Bởi vì của cải và danh vọng là những thứ thuộc về “cái có”, chứ không phải “cái là”. Chúng có thể mua được sự chú ý, nhưng không thể mua được tình yêu. Chúng có thể mang lại sự tiện nghi, nhưng không thể mang lại sự bình an.

Tòa lâu đài cát ấy, dù có nguy nga đến mấy, cuối cùng cũng không thể chống lại được con sóng của thời gian và thủy triều của cái chết. Nó sẽ bị cuốn trôi đi, không để lại dấu vết gì ngoài một bãi cát phẳng lặng và trống không.

Giờ hấp hối là khoảnh khắc của một cuộc kiểm toán cuối cùng, một cuộc đối diện chân thật nhất với chính mình. Đó là lúc con người bị lột bỏ tất cả những lớp vỏ bọc, những danh xưng, những vai diễn mà họ đã khoác lên mình trong suốt vở kịch của cuộc đời.

Trên giường bệnh, bạn không còn là một vị giám đốc, một giáo sư, một nghệ sĩ nổi tiếng hay một triệu phú. Bạn chỉ đơn giản là một linh hồn, đang đối diện với giới hạn cuối cùng của kiếp nhân sinh. Lúc này, bản kiểm kê của lương tâm không có những hạng mục như “tài sản”, “chức vụ” hay “giải thưởng”. Nó chỉ có những câu hỏi sâu thẳm và nhức nhối:

• Đôi tay này đã xây dựng nên cơ đồ, nhưng đã bao giờ nó dịu dàng nắm lấy một bàn tay đang run rẩy khác chưa?

• Giọng nói này đã từng ra lệnh cho hàng ngàn người, nhưng đã bao giờ nó thì thầm một lời xin lỗi chân thành, một lời yêu thương trọn vẹn chưa?

• Trí óc này đã tạo ra vô vàn của cải, nhưng tâm hồn này đã tìm thấy sự bình yên chưa?

• Ta đã sống cuộc đời mà ta thực sự mong muốn, hay chỉ là một phiên bản mà xã hội kỳ vọng?

• Khi nhìn lại, điều gì khiến ta mỉm cười, và điều gì khiến ta hối tiếc?

Trong cuộc kiểm toán này, đồng tiền của thế gian trở nên vô giá trị.

• Tiền bạc không thể mua được thời gian: Dù giàu có đến đâu, không ai có thể mua thêm được dù chỉ một giây của sự sống khi số mệnh đã an bài.

• Danh vọng không thể xua đi nỗi sợ: Những lời tung hô, những bài báo ca ngợi không thể mang lại sự can đảm khi đối diện với cái không biết. Nỗi sợ về sự tan biến là một nỗi sợ mang tính bản thể mà không một vinh quang trần thế nào có thể chạm tới.

• Quyền lực không thể ra lệnh cho số phận: Một người có thể ra lệnh cho cả một tập đoàn, nhưng không thể ra lệnh cho trái tim mình ngừng đập chậm lại.

Tất cả những gì thuộc về thế giới vật chất sẽ ở lại với thế giới vật chất. Chúng giống như bộ trang phục lộng lẫy của một diễn viên. Khi vở kịch kết thúc, người diễn viên phải cởi bỏ trang phục, trở về với con người thật của mình và bước vào sau cánh gà.

Nếu lâu đài cát của vinh hoa sẽ tan biến, vậy đâu mới là kho báu bất diệt, là tài sản vĩnh cửu mà một người có thể mang theo hoặc để lại như một di sản ý nghĩa? Đó là những giá trị vô hình, được vun đắp bằng cả một đời sống.

1. Dấu Ấn Của Yêu Thương: Đây là thứ vàng ròng quý giá nhất. Không phải là những mối quan hệ xã giao vì lợi ích, mà là tình yêu thương chân thành, vô điều kiện. Tình yêu có hai chiều: tình yêu ta nhận được sẽ là nguồn năng lượng ấm áp sưởi ấm ta trong những khoảnh khắc cuối cùng; tình yêu ta trao đi sẽ trở thành di sản bất tử, tiếp tục sống và lan tỏa trong trái tim của những người ở lại. Đó là cái nắm tay của người bạn đời, là ánh mắt lo âu của con cái, là sự có mặt của những người bạn tri kỷ. Đây là thứ năng lượng duy nhất có thể vượt qua ngưỡng cửa của cái chết.

2. Giai Điệu Của Lòng Tốt: Nếu cuộc đời là một bản nhạc, thì mỗi hành động tử tế, dù là nhỏ nhất, cũng giống như một nốt nhạc trong trẻo. Một cuộc đời tử tế sẽ tạo nên một giai điệu du dương, một bản giao hưởng của lòng nhân ái còn vang vọng mãi ngay cả khi người nhạc sĩ đã ngừng chơi. Có thể bạn không nhớ hết những người mình đã giúp đỡ, nhưng họ sẽ không bao giờ quên bạn. Sự giúp đỡ một người qua cơn khốn khó, một lời động viên đúng lúc, một hành động bao dung… tất cả những điều đó trả lời cho câu hỏi: “Thế giới này có tốt đẹp hơn một chút vì sự có mặt của bạn không?”.

3. Sự Giàu Có Của Một Tâm Hồn Trưởng Thành: Hành trang không chỉ là những gì ta để lại, mà còn là con người ta đã trở thành. Đó là sự hiểu biết về bản thân và cuộc đời, là sự bình thản trước sóng gió, là khả năng tha thứ cho lỗi lầm của người khác và của chính mình. Trí tuệ này không đến từ bằng cấp, mà đến từ những trải nghiệm, những vấp ngã và sự chiêm nghiệm sâu sắc. Đây là kho báu nội tại, là tài sản duy nhất thực sự thuộc về ta mà không ai có thể lấy đi được.

4. Sự Thanh Thản Của Lương Tri: Đây có lẽ là sự sang trọng tối thượng. Đó là sự bình an đến từ một lương tâm trong sạch. Sống một cuộc đời ngay thẳng, không lừa dối, không làm hại người khác, không phải hổ thẹn với những việc mình đã làm. Sự thanh thản này cho phép một người có thể nhắm mắt xuôi tay một cách nhẹ nhàng, không còn vướng bận hay hối tiếc. Đó là sự giàu có của một tâm hồn không còn nợ nần gì với cuộc đời và với chính mình.

Nhận ra sự vô nghĩa của vinh hoa trong giờ hấp hối không phải là để chúng ta sống một cách bi quan, từ bỏ mọi nỗ lực. Trái lại, nó là một lời mời gọi khẩn thiết để chúng ta sống một cách tỉnh thức và khôn ngoan hơn ngay từ bây giờ. Nó nhắc nhở chúng ta hãy tái định vị lại la bàn của cuộc đời mình, hướng nó về những giá trị đích thực.

Nghịch lý nằm ở chỗ, chính việc suy ngẫm về cái chết lại dạy chúng ta cách sống một cách trọn vẹn nhất. Thay vì hỏi “Làm thế nào để kiếm được nhiều tiền hơn?”, hãy hỏi “Làm thế nào để yêu thương nhiều hơn?”. Thay vì hỏi “Làm thế nào để có được vị trí cao hơn?”, hãy hỏi “Làm thế nào để trở thành một người tốt hơn?”. Thay vì dành cả đời để tích lũy những thứ mà cái chết sẽ lấy đi, hãy dành thời gian để vun đắp những giá trị mà ngay cả cái chết cũng không thể chạm tới.

Hãy sống mỗi ngày như thể đó là một cơ hội để chuẩn bị cho hành trang cuối cùng của mình. Hãy xây dựng di sản của bạn không phải bằng vàng bạc hay quyền lực, mà bằng tình yêu thương và lòng tốt. Hãy làm việc chăm chỉ, nhưng đừng để công việc trở thành ông chủ của cuộc đời. Hãy tận hưởng những tiện nghi vật chất, nhưng đừng để chúng trở thành xiềng xích của tâm hồn.

Như Alexander Đại Đế, tất cả chúng ta rồi sẽ rời đi với hai bàn tay trắng. Nhưng chúng ta có thể lựa chọn để lại phía sau những trái tim đủ đầy tình yêu thương và mang theo một tâm hồn giàu có về trí tuệ và sự thanh thản. Bởi vì khi tấm màn nhung của kiếp người thực sự khép lại, điều duy nhất còn lại không phải là những gì ta có, mà là con người ta đã trở thành. Và đó, chính là kho báu bất diệt, là vinh quang vĩnh cửu.

Lm. Anmai, CSsR