KHIÊM TỐN ĐỂ NHẬN LÒNG XÓT THƯƠNG
“Mùa Chay là cơ hội thuận tiện để kiểm điểm toàn diện cuộc sống” (trích Sứ điệp mùa Chay năm 2001 Chân Phước Gioan Phaolô II).
Ta thấy chuyện duyệt xét lại đời sống có thể làm bất cứ thời điểm nào trong cuộc sống.
Tuy nhiên, Mùa Chay thật sự là đỉnh cao của cuộc hành trình hoán cải và giao hòa, thời gian đặc biệt của hồng ân và lòng thương xót Chúa, được ban tặng cho tất cả mọi tín hữu để họ có thể canh tân lòng trung thành của họ đối với Đức Giêsu Kitô, Đấng Cứu độ duy nhất của nhân loại.
Hôm nay ta bắt đầu hành trình sám hối Mùa Chay với Lễ Tro.
Phụng vụ mời gọi chúng ta cầu xin Chúa Cha trên trời ban cho mọi Kitô Hữu biết khởi sự con đường hoán cải thực sự bằng việc chay tịnh, hầu với khí giới là việc sám hối, họ có thể chiến thắng trong cuộc chiến đấu chống lại Satan.
Đứng trước lời mợi gọi đó, ta làm thế nào để đón nhận lời mời gọi hoán cải mà Chúa Giêsu muốn nhắn gửi chúng ta trong Mùa Chay này? Làm thế nào thay đổi được cuộc sống một cách nghiêm túc? Vấn đề ở đây trước hết là mở rộng con tim đón nhận các sứ điệp của phụng vụ có sức đánh động tâm hồn.
Đại Lễ Phục Sinh thật sự là một ơn vĩ đại Chúa ban và là một cơ hội quí giá để tiến lại gần Ngài, trở về với lòng mình và lắng nghe lời Chúa thúc giục trong tâm hồn.
Các bài đọc hôm nay cùng với việc lãnh nhận tro hôm nay nhắc nhở chúng ta về thân phận mỏng dòn của con người, đồng thời mời gọi chúng ta hoán cải đời sống trong tương quan với Thiên Chúa và tha nhân.
Ngôn sứ Giôen đã kêu gọi: “Hãy hết lòng trở về với Ta, hãy ăn chay, khóc lóc, và thống thiết than van. Hãy xé tâm hồn chứ đừng xé áo. Hãy trở về cùng Đức Chúa là Thiên Chúa của anh em, bởi vì Người từ bi và nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương” (Ge 2,12-13).
Nói cách khác, con người cần phải thay đổi cái nhìn, thay đổi tư tưởng và ước muốn sao cho phù hợp với giao ước tình yêu của Thiên Chúa.
Sự biến cải nội tâm ấy được biểu lộ bằng những hành động cụ thể, như từ bỏ tập quán xấu, kìm hãm con người xác thịt, thực hành chay tịnh… tất cả là để tái tập thế quân bình giữa hồn và xác.
Trong tâm tình gửi giáo đoàn Côrintô, thánh Phaolô gợi lên việc sám hối chính là việc chúng ta làm hòa với Thiên Chúa và làm hòa với tha nhân, ngài nói: “nhân danh Đức Kitô, chúng tôi nài xin anh em hãy làm hoà với Thiên Chúa. Đấng chẳng hề biết tội là gì, thì Thiên Chúa đã biến Người thành hiện thân của tội lỗi vì chúng ta, để làm cho chúng ta nên công chính trong Người” (2 Cr 5, 20-21).
Đặc biệt, với trang Tin Mừng hôm nay, tiếp nối tư tưởng của tiên tri Giôen, sám hối là phải “xé lòng” chứ đừng “xé áo”.
Sau khi "xé lòng", chúng ta được chính Đức Giêsu Kitô kêu mời thực hành ba việc hết sức cụ thể: bố thí, cầu nguyện và ăn chay. Tuy nhiên, để làm tốt ba việc này, chúng ta hãy ghi khắc trong tâm trí mình tinh thần của Đức Giêsu Kitô: "Hãy coi chừng, đừng phô trương công đức trước mặt người ta, để hòng được thấy; chẳng vậy, các ngươi mất công nơi Cha các ngươi, Đấng ngự trên trời" (Mt 6, 1).
Chúa Giêsu đã cảnh giác các môn đệ về mối nguy của thói hình thức ngay khi họ thực hành những việc đạo đức như ăn chay, cầu nguyện và bố thí: Những việc đạo đức ấy vừa tốt vừa cần thiết. Nhưng điều quan trọng hơn cả là tâm tình khi làm những việc đó: chỉ nên làm vì lòng mến Chúa yêu người. Trái lại, nếu chỉ làm vì mong được tiếng khen của người đời thì tất cả sẽ trở nên vô ích. Nhưng điều chúng ta muốn nói trong bài suy niệm hôm nay không phải là điều này, mà là sám hối.
Khi nghe mời gọi sám hối, ta bắt gặp một trong những sứ điệp nền tảng của Kitô giáo được chứa đựng trong lời kêu gọi của Chúa Giêsu: "Hãy sám hối và tin vào Tin Mừng" (Mc 1, 15).
Khi con người nhìn nhận thân phận tội lỗi yếu hèn của mình, con người mới nhận được ơn cứu rỗi và tình thương của Chúa. Có biết mình hay vấp ngã, con người mới dễ cảm thông với anh em. Như vậy, mến Chúa yêu người chỉ có thể được xây dựng trên nền tảng của sám hối mà thôi.
Thật vậy, khi ta thấy lòng sám hối càng sâu sắc và tinh thần khiêm tốn càng cao độ, thì lòng mến đối với Thiên Chúa mới chân thành và tình yêu đối với tha nhân mới thiết thực. Có thể nói viên đá kiên cố nhất cho một tòa nhà là viên đá được đặt thấp nhất.
Ta nhìn thấy trong nhiều trang Tin Mừng, Chúa Giêsu đã lên án gắt gao thái độ của những người Biệt Phái. Họ có tất cả mọi nhân đức, nhưng chính vì thiếu lòng khiêm nhường sám hối mà lòng đạo đức của họ đối với Chúa chỉ là giả tạo và họ cũng không hề biết thế nào là cảm thông, tha thứ và yêu thương. Và ngay chính trong trang Tin Mừng hôm nay, Chúa cũng cảnh giác các Tông Đồ về thói giả hình đó.
Sám hối phải đi đến cùng là trở về với Chúa, làm hòa với Ngài. Vì ơn cứu độ chính là ơn giao hòa con người với Thiên Chúa, như lời thánh Phaolô nói trong tâm tình chúng ta vừa nghe.
Do ảnh hưởng của tội lỗi, con người trở nên bất phục tùng, nổi loạn, đi tìm vinh danh cho chính mình. Càng ngày con người càng đi vào con đường xa lìa Thiên Chúa, xa lìa nguồn cội phát sinh của mình. Hậu quả của sự bất phục tùng đó đã khiến Thiên Chúa phải ra tay trừng phạt. Nhưng sau mỗi lần trừng phạt, Thiên Chúa lại tỏ lòng xót thương và thiết lập những giao ước, tức là tự Ngài tìm ra con đường để giao hòa với nhân loại.
Các lời nguyện được đọc trong Mùa Chay cho thấy ơn thống hối và tha thứ đến từ Thiên Chúa vì Ngài là Đấng nhân từ, hay thương xót. Ngài là nguồn mạch lòng lân tuất và từ tâm. Tất cả các ưu phầm này được rút ra từ Kinh thánh và được dùng trong phụng vụ để như điểm tựa Giáo hội kêu cầu lên Chúa.
Phần con người, các lời nguyện luôn dùng số nhiều để chỉ người lãnh nhận ơn thống hối và tha thứ: như "chúng con", nhưng dưới những kiểu nói khác nhau: Giáo hội, Dân Chúa, Gia đình Chúa, các tín hữu đã lãnh nhận bí tích rửa tội, các dự tòng, thế giới, nhân loại, con người v.v..
Ta thấy Giáo hội cầu xin ơn thống hối cho chính mình và cho các con cái của mình, cho dự tòng; Giáo hội cũng chuyển cầu ơn đó cho toàn thể nhân loại. Đây là một lời xưng thú chân thành về tình trạng tội lỗi của mình. Lời tuyên xưng này có tính cách cộng đồng, liên hệ tới mọi người.
Vì thế, khi chúng ta tham dự thánh lễ trong Mùa Chay, qua các lời nguyện, chúng ta được dạy cho biết thân phận tội lỗi của mình và khiêm nhường cầu xin ơn thống hối và ơn tha thứ.
Mùa Chay là những ngày thánh, vì là thời thuận tiện, là ngày cứu độ. Thiên Chúa lúc nào cũng sẵn sàng ban ơn cứu độ với điều kiện con người phải chuẩn bị tâm hồn để đón nhận. Xin cho ta khiêm tốn nhìn nhận ta là kẻ có tội để được Chúa thương xót như lòng Chúa vẫn xót thương những tội nhân.
Tuệ Mân