Thứ Ba Tuần II Mùa Chay : AI KHIÊM NHƯỜNG PHỤC VỤ ANH EM, ẤY LÀ NGƯỜI CAO TRỌNG TRƯỚC MẶT CHÚA
Thứ Ba Tuần II Mùa Chay
Thánh Xy-ri-lô, Giám mục Giê-ru-sa-lem, Tiến sĩ Hội Thánh
Is 1,10.16-20; Mt 23,1-12
“AI KHIÊM NHƯỜNG PHỤC VỤ ANH EM, ẤY LÀ NGƯỜI CAO TRỌNG TRƯỚC MẶT CHÚA”
Hôm nay, qua đoạn Tin Mừng theo thánh Mát-thêu (Mt 23,1-12), Chúa Giêsu đưa ra một lời cảnh báo nghiêm túc và cũng là một sứ điệp sâu sắc cho tất cả chúng ta. Ngài nói về các kinh sư và người Pharisêu, những người “ngồi trên tòa ông Môsê” và giảng dạy lề luật, nhưng lại không sống đúng tinh thần của điều họ truyền dạy. Họ thích phô trương vẻ bề ngoài, đeo hộp kinh lớn, tua áo dài, muốn chiếm ghế nhất trong hội đường, được tôn xưng là “rápbi”, để rồi chất lên vai người ta gánh nặng lề luật, nhưng chính họ lại chẳng buồn động ngón tay để thực hành. Trước lối sống ấy, Chúa Giêsu dạy các môn đệ và dân chúng một nguyên tắc rõ ràng: “Những gì họ nói thì anh em hãy làm, hãy giữ; nhưng đừng theo hành động của họ mà làm, vì họ nói mà không làm.” Từ lời dạy này, ta nhận thấy thái độ đạo đức giả là điều Chúa Giêsu nghiêm khắc lên án. Đạo đức giả không chỉ làm méo mó vẻ đẹp của việc thờ phượng Thiên Chúa, mà còn khiến người khác vấp ngã, hoang mang.
Phân tích đoạn Tin Mừng này, ta thấy ngay từ đầu Đức Giêsu đã xác nhận vai trò giảng dạy Lề luật của các kinh sư và Pharisêu. Họ là những người được ủy thác “ngồi trên tòa ông Môsê,” nghĩa là có quyền giải thích Lề luật và hướng dẫn dân. Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh ở chỗ họ nói mà không làm, đời sống của họ đi ngược với điều họ giảng. Họ coi việc giữ luật như một cơ hội khoe khoang, tự tôn hơn là để sống tương quan với Thiên Chúa và thể hiện tình thương với tha nhân. Chúa Giêsu nhìn thấy rõ thứ “bệnh phô trương” này qua những hộp kinh họ đeo, những tua áo họ mang, và cả cách họ ham ưa lời chào, chiếc ghế nhất, danh xưng “rápbi.” Tất cả đều toát lên một ước muốn được người đời chú ý, được khen ngợi, tán tụng. Ngài gọi họ là “bộ mặt giả hình,” vì họ lấy danh nghĩa “dạy Lề luật” nhưng lại thiếu đi tinh thần yêu thương và phục vụ người khác.
Khi ấy, Chúa Giêsu khẳng định: “Anh em chỉ có một Thầy, và tất cả anh em đều là anh em với nhau.” Đối với Chúa Giêsu, ai cũng có một cội nguồn duy nhất là Thiên Chúa, và tất cả đều bình đẳng trước nhan Ngài. Ngài không chối bỏ sự hiện hữu của những vai trò khác nhau trong cộng đoàn (như chức tư tế, những thừa tác vụ hay trách nhiệm lãnh đạo), nhưng Ngài nhấn mạnh: nếu ai được giao trọng trách, thì điều đó phải được thi hành trong tinh thần phục vụ. Đó là lý do Ngài dạy: “Trong anh em, người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em.” Ngay sau đó, Ngài nhấn mạnh: “Ai tôn mình lên, sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên.” Tư tưởng này đi ngược lại với lối suy nghĩ thông thường của thế gian. Người đời thường nghĩ rằng chức vụ càng cao thì quyền uy càng lớn, lợi lộc càng nhiều. Nhưng Đức Giêsu lại dạy rằng địa vị càng cao, ta càng phải hạ mình phục vụ. Sự “cao trọng” theo tinh thần Tin Mừng không phải là ngồi trên, chỉ tay năm ngón, mà là cuối xuống, nâng đỡ, sẻ chia. Thậm chí, Chúa Giêsu còn phê phán mạnh mẽ bất cứ hình thức quyền hành nào “ăn trên ngồi trước, có kẻ hầu người hạ,” coi người khác như bậc dưới để sai khiến. Ngài cho thấy trong Hội Thánh, chúng ta chỉ có một vị Lãnh đạo đích thực duy nhất là Đức Kitô. Mọi chức vụ nơi trần gian, kể cả trong Giáo Hội, tự nó chỉ là phương tiện để phục vụ cộng đoàn Dân Chúa, chứ không phải để tìm vinh quang cá nhân.
Để hiểu sâu xa hơn, ta có thể liên hệ tới hình ảnh của chính Chúa Giêsu trong suốt cuộc đời dương thế. Mặc dù là Con Thiên Chúa, Ngài đã chọn sinh ra nơi máng cỏ nghèo hèn, sống ẩn dật nơi gia đình Nazareth, rồi bước vào sứ mạng rao giảng với cung cách khiêm tốn: “Con Chồn có hang, chim trời có tổ, nhưng Con Người không có chỗ tựa đầu.” (Lc 9,58) Đặc biệt, trước giờ chịu nạn, Ngài quỳ gối rửa chân cho các môn đệ, công việc mà chỉ nô lệ mới phải làm. Ngài đã yêu và phục vụ đến mức trao hiến mạng sống trên thập giá. Tất cả những điều này trở thành tiêu chuẩn cho mọi người Kitô hữu, đặc biệt là những ai được trao quyền lãnh đạo: quyền lực chỉ có ý nghĩa khi nó là một sự “hạ mình,” “cúi xuống” để mang lại hạnh phúc cho tha nhân.
Ngược lại, bài Tin Mừng cũng cho thấy một nguy cơ rất thực tế: đó là “nói mà không làm.” Ta có thể rao giảng về đức bác ái, nhưng lại sống thiếu bác ái. Ta có thể dạy về hy sinh, nhưng lại hưởng thụ và đòi hỏi. Hoặc ta có thể nói về tinh thần khiêm nhường, nhưng lại khao khát được ngợi khen, được tôn vinh. Sự bất nhất này không chỉ gây gương xấu cho người khác, mà còn làm cản trở chính ơn sủng Chúa hoạt động trong ta. Tự hỏi, ta đang phung phí bao nhiêu cơ hội để sống và toả sáng Tin Mừng, chỉ vì một lối sống hình thức? Đời sống Kitô hữu mà chỉ dừng lại ở những nghi thức bề ngoài, những lời nói hoa mỹ, thì rốt cuộc chỉ còn là lớp vỏ rỗng, không mang lại giá trị đổi thay cho thế giới.
Bài Tin Mừng còn gợi nhắc chúng ta kiểm điểm lại thái độ sống đạo: đôi khi ta đến nhà thờ thường xuyên, tham gia nhiều hội đoàn, nhưng lại quên mất cốt lõi của đạo là “Mến Chúa và Yêu người.” Ta có thể hăng say giảng dạy, kêu gọi người khác giữ luật, nhưng bản thân ta có thể lại đang vô cảm trước đau khổ của anh chị em. Khi Chúa Giêsu nói: “Các con đừng để ai gọi mình là rápbi, vì anh em chỉ có một Thầy,” Ngài không chỉ muốn cấm chúng ta dùng danh xưng, mà còn cảnh giác chúng ta đề phòng sự kiêu ngạo tâm linh. Có khi, ta nghĩ mình hiểu biết, có khả năng phân tích Kinh Thánh, giảng dạy giáo lý, nên ta thích người ta tôn xưng là “thầy,” “thầy cả” theo nghĩa được trọng vọng. Chính sự kiêu ngạo đó có thể giết chết tâm hồn ta, đóng kín cánh cửa để ân sủng Chúa không thể tuôn đổ.
Chúng ta là kitô hữu, tức những người “thuộc về Đức Kitô,” chúng ta được mời gọi sống hiệp thông trong “Hội Thánh của Đức Giêsu,” nơi mọi người cư xử với nhau như anh em. Trong cộng đoàn này, mọi ơn gọi, mọi chức vụ đều nhằm mục đích xây dựng Nhiệm Thể, để mỗi thành phần có thể đóng góp cho sự tốt đẹp chung. Người làm linh mục, tu sĩ, giám mục hay giáo hoàng cũng là người phục vụ, chứ không phải nhà cai trị. Những bậc làm cha mẹ trong gia đình cũng mang trách nhiệm giáo dục con cái theo tinh thần Tin Mừng, nghĩa là yêu thương và dẫn dắt con nên người trưởng thành, chứ không phải áp đặt quyền thế. Những người có quyền lực kinh tế, xã hội, chính trị, v.v… cũng cần nhận ra rằng quyền hành là ân huệ Chúa cho, để tạo công ích, chứ không phải phương tiện để bóc lột hay trục lợi.
Để sống trọn vẹn giáo huấn hôm nay, ta hãy dành thời gian tự vấn: tôi đã thực sự là người phục vụ hay chưa? Tôi đối xử với tha nhân trong gia đình, nơi công sở, trong giáo xứ thế nào? Tôi có coi trọng “tiếng khen của người đời” hơn là niềm vui được làm điều tốt lành, dù âm thầm không ai biết? Tôi có khiêm tốn nhận ra giới hạn của mình, để không phán xét và loại trừ người khác chỉ vì họ chưa hoàn hảo, hay vì họ không giống tôi? Cũng hãy nhớ rằng Chúa Giêsu đã nêu gương tột đỉnh về phục vụ qua cái chết thập giá. Nếu Đấng là Con Thiên Chúa còn hạ mình đến mức ấy, thì lẽ nào chúng ta, những thụ tạo mỏng dòn, lại cứ khư khư bấu víu vào danh dự hão huyền?
Trong đời sống Giáo Hội, đã có biết bao vị thánh là tấm gương sáng ngời về tinh thần “phục vụ trong khiêm hạ.” Họ có thể là những linh mục, tu sĩ âm thầm chăm sóc người nghèo, người bệnh, là những người cha người mẹ hy sinh tất cả cho con, là những giáo dân bình dị sẵn sàng rời bỏ tiện nghi để lên đường truyền giáo. Họ chọn dấn thân vì họ ý thức rằng “giá trị” đích thực không nằm ở danh xưng hay địa vị, mà nằm ở khả năng yêu thương và hiến dâng. Nhìn vào các vị ấy, chúng ta thấy lời Chúa Giêsu: “Ai hạ mình xuống, sẽ được tôn lên” thực sự trở thành hiện thực.
Để áp dụng cụ thể trong cuộc sống, ta hãy ghi nhớ ba điểm: trước hết, hãy bắt đầu từ những việc nhỏ nhặt nhất, chẳng hạn đừng ngại cúi xuống rửa bát, quét nhà, lau dọn nhà thờ; đừng cho rằng đó là việc “của người khác.” Thứ đến, hãy tập nói ít lại, lắng nghe nhiều hơn, đừng hấp tấp xét đoán hay kết án ai, vì chúng ta không biết hết hoàn cảnh và nỗi lòng của họ. Sau cùng, hãy tập “nói đi đôi với làm.” Nếu ta kêu gọi mọi người sống tiết kiệm, hãy thử sống tiết kiệm trước; nếu ta bảo anh chị em sống bác ái, hãy mình làm gương bằng một cử chỉ nhân ái. Sự nhất quán giữa lời nói và việc làm sẽ là bằng chứng hùng hồn nhất về tính chân thật của đức tin.
Cầu xin Chúa Giêsu, Đấng đã nhập thể làm người và chấp nhận con đường khổ nạn vì yêu thương chúng ta, ban ơn sủng để chúng ta có thể noi gương Ngài trong sự phục vụ và khiêm nhường. Xin Ngài giúp chúng ta, dù ở bất kỳ cương vị nào, luôn sẵn sàng “làm người nhỏ bé” vì hạnh phúc của người khác, không tìm vinh quang cho bản thân, mà luôn quy chiếu mọi sự về Chúa là nguồn mạch mọi điều thiện hảo. Ước chi Lời Chúa hôm nay trở thành kim chỉ nam cho đời sống chúng ta, để chúng ta sống thanh thoát khỏi ảo tưởng tự cao, hăng say phụng sự Chúa và phục vụ tha nhân với con tim quảng đại. Khi ấy, chúng ta sẽ cảm nghiệm sâu xa niềm an vui của Tin Mừng và làm cho chính cộng đoàn, gia đình, xã hội mình trở thành dấu chỉ sống động của Nước Trời, nơi chỉ có tình yêu và sự khiêm nhường mới được tôn vinh đến muôn đời.
Lm. Anmai, CSsR
