CHÚA NHẬT XXVI THƯỜNG NIÊN : SỐ PHẬN CỦA NGƯỜI GIÀU VÀ KẺ NGHÈO TRƯỚC MẶT THIÊN CHÚA

CHÚA NHẬT XXVI THƯỜNG NIÊN

Am 6,1a.4-7; 1Tm 6,11-16; Lc 16,19-31

SỐ PHẬN CỦA NGƯỜI GIÀU VÀ KẺ NGHÈO TRƯỚC MẶT THIÊN CHÚA

Bài Tin Mừng hôm nay kể lại một dụ ngôn quen thuộc và sâu sắc: dụ ngôn về ông nhà giàu và người nghèo La-da-rô. Qua dụ ngôn này, Chúa Giê-su mời gọi chúng ta nhìn sâu vào chính lối sống của mình, cách chúng ta sử dụng của cải và thái độ của chúng ta đối với những người nghèo khổ sống quanh ta. Dụ ngôn không chỉ nhằm cảnh tỉnh những ai đang sống trong sự dư dả vật chất mà vô cảm trước nỗi đau của tha nhân, mà còn khẳng định một chân lý vĩnh cửu: Thiên Chúa công bằng và yêu thương, Người sẽ xét xử mỗi người theo lòng thương xót và cách ta sống mối tương quan với người khác nơi trần thế.

Chúa Giê-su bắt đầu câu chuyện với hai hình ảnh trái ngược: một ông nhà giàu và một người nghèo tên là La-da-rô. Ông nhà giàu sống trong sự xa hoa, “mặc toàn lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình”, còn La-da-rô thì “mụn nhọt đầy mình”, nằm trước cổng, thèm được những miếng vụn từ bàn ăn rớt xuống. Chỉ một câu ngắn ngủi mà đã phác hoạ nên sự đối lập không thể tàn nhẫn hơn giữa hai thân phận người: một bên là giàu có hưởng thụ, một bên là nghèo khổ cùng cực. Chi tiết “mụn nhọt đầy mình” và “bị chó liếm” gợi lên sự khốn cùng về thân xác, danh dự và cả nhân phẩm. Dường như La-da-rô không chỉ nghèo tiền bạc mà còn bị xã hội chối bỏ, bị xem là đồ bỏ đi, không ai đoái hoài.

Thế nhưng, khi cả hai chết đi, trật tự đảo ngược: La-da-rô được các thiên thần đem vào lòng tổ phụ Áp-ra-ham – hình ảnh biểu tượng của niềm hạnh phúc thiên đàng, còn ông nhà giàu thì phải chịu cực hình nơi âm phủ. Hình ảnh “lòng Áp-ra-ham” mang ý nghĩa rất sâu sắc trong truyền thống Do Thái: đó là nơi an nghỉ của người công chính, được chở che và an ủi bởi tổ tiên đức tin. Điều này cho thấy rằng Thiên Chúa không đo lường giá trị con người qua của cải, địa vị hay danh tiếng, nhưng qua lòng nhân ái, tình liên đới và sự công chính trong lối sống.

Một điểm đặc biệt trong dụ ngôn này là Chúa Giê-su đã đặt tên cho người nghèo: La-da-rô – nghĩa là “Thiên Chúa giúp đỡ”. Trong các dụ ngôn, rất hiếm khi Chúa đặt tên cho nhân vật, điều này nhấn mạnh rằng người nghèo này có một danh tính, một giá trị và một chỗ đứng trước mặt Thiên Chúa. Trong khi đó, ông nhà giàu lại không có tên, như thể ông ta đánh mất chính căn tính mình vì sống khép kín trong ích kỷ và hưởng thụ. Không phải ông nhà giàu bị luận phạt vì ông giàu, nhưng vì ông đã không thấy, không biết và không hành động trước nỗi đau ngay trước mắt. Ông không hề làm điều gì ác với La-da-rô, nhưng chính sự dửng dưng, sự thờ ơ, sự phớt lờ trước nỗi khốn khổ của tha nhân mới là tội nặng nề nhất. Ông đã sống như thể chỉ có mình hiện hữu, và người khác – dù ngay bên cổng nhà – cũng chẳng đáng để bận tâm.

Khi bị luận phạt, ông nhà giàu vẫn coi La-da-rô như một đầy tớ. Ông xin tổ phụ Áp-ra-ham sai La-da-rô đến “nhúng đầu ngón tay vào nước, nhỏ trên lưỡi con cho mát”. Ông không gọi tên anh, không nhìn nhận phẩm giá anh, vẫn muốn sử dụng người nghèo như công cụ phục vụ mình. Sự cứng lòng này không chỉ là hậu quả của lối sống vô cảm mà còn cho thấy một linh hồn bị bóp méo vì sự ích kỷ. Dù ở trong âm phủ, ông ta vẫn không hề hoán cải thật sự, vẫn không biết yêu thương. Khi xin cho năm người anh em mình được cảnh cáo, ông cũng không cầu xin cho họ biết sống bác ái, mà chỉ mong họ khỏi bị phạt như mình. Ông không quan tâm đến sự công chính, mà chỉ sợ hình phạt.

Câu trả lời của tổ phụ Áp-ra-ham thật đáng suy ngẫm: “Chúng đã có Mô-sê và các ngôn sứ”. Nghĩa là, Kinh Thánh – Lời Chúa – đã đủ để dạy con người biết sống công chính và yêu thương. Nếu ai không chịu nghe Lời Chúa, thì dù có phép lạ – “người chết sống lại” – cũng vô ích. Điều này là lời tiên báo về chính cái chết và sự phục sinh của Chúa Giê-su. Người sẽ chết và sống lại, nhưng vẫn có nhiều người không tin, không thay đổi. Tin là khởi đầu, sống theo đức tin mới là hành trình dẫn đến sự sống đời đời.

Dụ ngôn hôm nay là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ dành cho mỗi chúng ta – những người đang sống trong thế giới hiện đại đầy đủ tiện nghi nhưng cũng đầy dửng dưng. Trong một xã hội mà người nghèo, người yếu thế bị gạt ra bên lề, dụ ngôn về La-da-rô chất vấn lương tâm chúng ta: Tôi có thấy người nghèo đang nằm trước cổng nhà tôi không? Tôi có nghe tiếng kêu thầm lặng của những người đau khổ bên cạnh mình không? Tôi có chia sẻ những gì mình có – không chỉ là tiền bạc mà còn là thời gian, sự quan tâm, ánh mắt, nụ cười? Tôi có đặt người khác – nhất là người bé nhỏ – làm trung tâm của đời sống mình chưa?

Áp dụng vào đời sống giáo dân hôm nay, Tin Mừng mời gọi mỗi người chúng ta phải mở lòng ra trước thực trạng đau khổ đang diễn ra ngay giữa đời thường. Người nghèo hôm nay không chỉ là những người không có cơm ăn áo mặc, mà còn là những người bị cô lập, bị lãng quên, những người không có tiếng nói trong gia đình, nơi xã hội hay trong cộng đoàn. La-da-rô có thể là người cha già bị con cái bỏ rơi, là người mẹ đơn thân đang chật vật nuôi con, là người hàng xóm sống một mình không ai thăm hỏi, là em học sinh không đủ tiền đóng học, là người công nhân mất việc đang tuyệt vọng. Là giáo dân, chúng ta không được phép sống như ông nhà giàu – khép kín trong đời sống tiện nghi, chỉ lo cho bản thân và gia đình, mà phải mở lòng ra để thấy và đáp lại những nhu cầu của người khác.

Đôi khi, giúp đỡ người nghèo không đòi hỏi điều gì lớn lao, chỉ cần một chút chia sẻ, một lời động viên, một hành động cụ thể là đã trở nên dấu chỉ của lòng thương xót Thiên Chúa. Nếu mỗi người trong giáo xứ đều sống bác ái và quan tâm đến nhau, thì cộng đoàn ấy sẽ trở thành một hình ảnh sống động của lòng Áp-ra-ham – nơi người nghèo được ủi an và người giàu được mời gọi hoán cải. Ngoài ra, người tín hữu còn được mời gọi sống lắng nghe Lời Chúa, để Lời Chúa trở nên kim chỉ nam trong đời sống và hướng dẫn mọi hành vi. Có thể chúng ta không làm được điều gì lớn lao, nhưng nếu sống theo Lời Chúa dạy mỗi ngày, chúng ta sẽ không rơi vào thái độ vô cảm như ông nhà giàu trong dụ ngôn.

 Sự hoán cải đích thực bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt: biết nhìn, biết lắng nghe, biết chia sẻ, biết hy sinh. Đó chính là con đường dẫn đến Nước Trời. Và cuối cùng, Tin Mừng còn là một lời hy vọng cho những ai đang sống trong đau khổ và bị bỏ quên như La-da-rô: Thiên Chúa không bao giờ quên bạn. Người ghi nhớ từng giọt nước mắt, từng tiếng rên xiết âm thầm. Nếu bạn trung thành sống trong đức tin và cậy trông, Thiên Chúa sẽ đón bạn vào lòng Ngài – nơi không còn nước mắt và đau khổ, nơi chỉ còn bình an và tình yêu viên mãn.

Lm. Anmai, CSsR